Η εξέταση που προλαβαίνει τον καρκίνο

Το νέο τεστ Παπ γίνεται στο μαστό και ανιχνεύει σε νέες κοπέλες άνω των 25 ύποπτα κύτταρα αρκετά χρόνια προτού εκδηλωθεί η ασθένεια. Για ποιο λόγο να το κάνουμε; Οι γιατροί απαντούν.

Είναι 9 το πρωί και βρίσκομαι στο κυτταρολογικό ιατρείο δημόσιου νοσοκομείου που διεξάγει μια κλινική μελέτη. «Πονάτε;» με ρωτούν. Η συσκευή που μου έχουν εφαρμόσει στο στήθος -δύο κυλινδρικά χωνάκια που το σφίγγουν- κάνει αναρρόφηση και του ασκεί πίεση. Στόχος; Η συλλογή υγρού από τους γαλακτοφόρους πόρους της θηλής κάθε μαστού, σημείο απ’ όπου συνήθως ξεκινά ο καρκίνος του στήθους. Η διαδικασία διαρκεί μόλις 5’, είναι μη επεμβατική και ο βαθμός πόνου μπορεί να αξιολογηθεί έως 4 σε μια κλίμακα του 10. Όμως, δεν είναι η αίσθηση του πόνου που μου δημιουργεί αγωνία.

Η νέα εξέταση Breast Pap Halo Test αξιολογεί τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου εφτά με οχτώ χρόνια προτού εκείνος αναπτυχθεί και εντοπιστεί στη μαστογραφία. Για μια κοπέλα στα 30+, όπως εγώ (το τεστ απευθύνεται σε όσες είναι 25+), που δεν υποβάλλεται ακόμη σε μαστογραφία, η εξέταση έχει αξία. Σε αυτή την ηλικία ο καθιερωμένος ετήσιος έλεγχος περιλαμβάνει υπέρηχο μαστού και κλινική εξέταση με ψηλάφιση. Αλλά αυτά δεν αρκούν για τον έγκαιρο εντοπισμό μιας πιθανής βλάβης. Τι λένε οι ειδικοί για την καινούρια εξέταση και τι μπορούμε να κάνουμε αφότου ανακαλύψουμε ότι κάτι δεν πάει καλά με το στήθος μας;

Τσεκάπ από τα 25
Το τεστ ολοκληρώνεται και η ειδικός ξεσφίγγει τα χωνάκια. Στο εσωτερικό τους δεν υπάρχει ίχνος υγρού, κάτι που συμβαίνει περίπου στις μισές περιπτώσεις γυναικών που υποβάλλονται στην εξέταση. «Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει κανένα εύρημα» με καθησυχάζουν. Χαμογελώ ανακουφισμένη. Όπως εξηγεί ο Αθανάσιος Ρήγας, γενικός χειρουργός με ειδίκευση στις παθήσεις του μαστού, με το τεστ αναζητάμε κυτταρικές αλλαγές από το επιθήλιο των γαλακτοφόρων πόρων. Αυτές δείχνουν το βαθμό κινδύνου που αντιμετωπίζει μια γυναίκα για καρκίνο του μαστού. Μόνο το 1-2% των περιπτώσεων που έχουν υγρό φέρουν άτυπα κύτταρα. Όμως, η παρουσία τους δεν σημαίνει ότι μια γυναίκα θα νοσήσει από καρκίνο.

«Μπορεί να είναι μια απλή φλεγμονή, ένας τραυματισμός ή ένα απόστημα» εξηγεί ο γιατρός. Ίσως όμως και όχι. «Ενδεχομένως να είναι κάποιο κύτταρο που παρουσιάζει μια αλλαγή στην αλυσίδα του DNA του. Το καρκινικό κύτταρο που θα δημιουργηθεί είναι αθάνατο και αναπαράγεται συνεχώς καταλαμβάνοντας όλο και περισσότερο χώρο με αποτέλεσμα να αναπτύσσεται ένας όγκος σε βάθος χρόνου. Με βάση τη φύση της ατυπίας βλέπουμε αν είναι χαμηλού, μεσαίου, υψηλού ή μηδενικού κινδύνου και αναλόγως καθορίζουμε την προσέγγιση που θα ακολουθήσουμε» τονίζει ο ίδιος.

Μέχρι σήμερα οι επίσημες οδηγίες που ακολουθούνται αναφορικά με την πρόληψη απευθύνονται κυρίως στις γυναίκες άνω των 40, οι οποίες πρέπει να υποβάλλονται σε μαστογραφία. Ωστόσο, ο καρκίνος του μαστού προσβάλλει και νέες κοπέλες, γεγονός που καθιστά τον έλεγχο σημαντικό. «Έχουμε δει καρκίνο και σε κοπέλα 23, ακόμα και 20 ετών» υπογραμμίζει ο κ. Ρήγας. Τις περισσότερες φορές η πάθηση δεν σχετίζεται με την κληρονομικότητα, ενώ οι γυναίκες που μπαίνουν στη λίστα υψηλού κινδύνου αυξάνονται.

«Γενικά κινδυνεύουν περισσότερο εκείνες που αποκτούν το πρώτο τους παιδί σε προχωρημένη ηλικία -κυρίως μετά τα 35-, οι οποίες δεν έχουν θηλάσει, έχουν εμφανίσει πρόωρα περίοδο και έχουν οικογενειακό ιστορικό. Σύμφωνα με τα καινούρια δεδομένα, σημαντικό ρόλο παίζουν επίσης η κακή διατροφή, το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, τα περιττά κιλά. Επιπλέον, υπάρχουν και στοιχεία της ατμόσφαιρας που μπορεί να σχετίζονται με τον καρκίνο. Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία, μεγάλο ρόλο παίζει και η κακή ψυχολογία, που εξασθενεί το ανοσοποιητικό σύστημα και το κάνει πιο ευάλωτο στην εμφάνιση ασθενειών».

Κι αν έχω, τι κάνω;
Δύο μέρες πριν από την εξέταση, τα… καμπανάκια χτυπούν: «Τι γίνεται αν έχω άτυπα κύτταρα;». Τα τελευταία δημοσιεύματα στα ξένα έντυπα κάνουν λόγο ακόμα και για χορήγηση ταμοξιφένης προληπτικά (βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο), ενός φαρμάκου που συστήνεται σε μια μερίδα γυναικών που ήδη νοσούν. Όμως ο γιατρός είναι κατηγορηματικός:

«Όσον αφορά την ταμοξιφένη, οι επιστημονικές απόψεις διχάζονται για το αν και πότε πρέπει να δίνεται. Κατά τη γνώμη μου, το καλύτερο είναι να παρακολουθούμε μια γυναίκα ενδελεχώς και, εφόσον δημιουργηθεί καρκίνος, να προχωρήσουμε έγκαιρα σε χειρουργείο. Η γνώση που προσφέρει η εξέταση είναι τεράστια, γιατί η προσέγγιση που θα ακολουθήσουμε είναι διαφορετική. Για παράδειγμα, αν μια γυναίκα είναι 26 ετών και ανήκει στις ομάδες υψηλού κινδύνου ίσως χρειαστεί να κάνει πιο τακτικά υπέρηχο ή να της συστήσουμε μια μαγνητική, ενώ πρέπει να μάθει οπωσδήποτε να ψηλαφεί το μαστό της. Γενικά, η μαγνητική είναι πιο λεπτομερής και έχει συμβεί να δείξει καρκίνο ακόμα κι όταν η ψηφιακή μαστογραφία ήταν φυσιολογική». Γυναίκες που επέλεξαν να γνωρίζουν εγκαίρως κατάφεραν να σωθούν. Στο χέρι μας είναι.

Η κυτταρολογία του μαστού
Έχουν περάσει πάνω από πενήντα χρόνια από τότε που ο γιατρός Γιώργος Παπανικολάου, εφευρέτης του τεστ Παπ τραχήλου, επισήμανε ότι η κυτταρολογική εξέταση εκκριμάτων της θηλής μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση παθήσεων του μαστού. Το 2007 το Breast Pap Halo Test πήρε έγκριση από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) και το 2008 από την Ευρωπαϊκή Ένωση (CE mark). Όπως τονίζει στο ELLE.gr ο Μάικ Χατζηκαλής, καθηγητής διαχείρισης χειρουργικής ογκολογίας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ κι ένας από εκείνους που έχουν βαθιά γνώση του τεστ, «πρόκειται για ένα εργαλείο αξιολόγησης του βαθμού επικκινδυνότητας για καρκίνο. Μια γυναίκα 25 ετών δεν θα τη βάλουμε να κάνει μαστογραφία. Πώς θα ξέρουμε, λοιπόν, αν είναι υψηλού κινδύνου ή όχι; Διενεργούμε το τεστ για να το εξακριβώσουμε. Όταν ένα κύτταρο έχει αλλοίωση στο DNA, είναι πιθανό να οδηγήσει σε απλασία και μια μέρα θα δημιουργήσει ένα μόρφωμα, οπότε την παρακολουθούμε».

Ουσιαστικά η μέθοδος δεν είναι καινούρια. Έχει προηγηθεί η γνωστή έκπλυση των γαλακτοφόρων πόρων Ductal lavage, η οποία είναι πιο επεμβατική (πραγματοποιείται σε ιδιωτικά κέντρα σε γυναίκες υψηλού κινδύνου) και περιλαμβάνει λήψη κυττάρων από έναν πόρο. Την ίδια στιγμή οι έρευνες συνεχίζονται: Βρετανοί επιστήμονες αναπτύσσουν ένα αιματολογικό τεστ που ανιχνεύει δέκα χρόνια νωρίτερα αν κινδυνεύουμε να νοσήσουμε.

Γνωρίζατε ότι…
Οι καινούριες έρευνες αποκαλύπτουν την ευεργετική δράση που έχει η κατανάλωση σταυρανθών λαχανικών (μπρόκολο, κουνουπίδι, λάχανο, λαχανάκια Βρυξελλών κ.λπ.) στο μαστό, τόσο προληπτικά όσο και σε γυναίκες που νοσούν (μειώνουν έως και 62% τις πιθανότητες υποτροπής).

Πηγή: elle.gr